QS 9000, ISO 9000 Kalite Yönetim Sisteminin otomotiv sektörü için özel bir uyarlaması olup Chrysler, Ford Motor ve General Motor şirketleri tarafından sektör gereksinimleri göz önüne alınarak geliştirilmiş bir standarttır. ISO / TS 16949 ise teknik spesifikasyon olup otomotiv sektörü için var olan kalite sistem gerekliliklerinin evrensel bazda ele alınıp muhtelif belgelendirme tetkiklerinin önüne geçilmesi için oluşturulmuştur.

1980’li yılların başlangıcında özellikle otomotiv sektörünün dünya çapında yaşadığı gelişme ve ilerleme ortamı otomotiv üreticilerini yeni yaklaşımlara yöneltmiştir.

Dünya çapında liderliği elinde tutan otomotiv üreticileri genel nitelikleri ağır basan ISO 9000 Kalite Sistem Standartlarının kendi yaklaşımları açısından yetersiz olduğu düşüncesi ile yeni arayışlara yönelmişlerdir. Bu bağlamda ABD’de üç büyükler olarak bilinen Ford, Chrysler ve General Motors firmaları ve bazı büyük kamyon üreticileri QS 9000, Almanya’daki otomotiv üreticileri ise VDA 6.1 yaklaşımlarını gündeme taşımışlardır. 

Bu gelişmenin temel nedeni ISO 9000 standartlarının kaliteyi iyileştirmeye ve geliştirmeye yönelik olarak kullanılan kalite araç ve tekniklerinin uygulanmasını zorlayıcı nitelik taşımamasından kaynaklanmıştır. Özellikle kendi yan sanayi kuruluşlarını ISO 9000’in sağladığı asgari sistem anlayışının ötesinde gelişmelere açık bir düzeye yükseltmeyi öngören bu büyük kuruluşlar QS 9000 ve VDA 6.1’i bu amaçla uygulama yoluna gitmişlerdir.

Aralık 1992’de üç büyükler olarak bilinen Ford, Chrysler ve General Motors, satın alma ve tedarikçi kuruluşları kendi kalite sistem el kitapçıkları ve değerlendirme kriterlerini bir araya getirerek Tedarikçi Kalite Gereksinimleri Kitapçığı (Supplier Quality Requirements Task Force) adı altında yürürlüğe koymuşlardır.

Böylelikle, bu kitapçıktan yola çıkarak QS 9000 uygulaması yavaş yavaş şekillenmeye başlamıştır.

1994   yılında   yayınlanan   ve   ISO 9000 standardının en kapsamlı uygulaması olan ve tasarım faaliyetini de içeren ISO 9001 standardı QS 9000 için temel teşkil etmektedir. Bu standardın temel olarak alınması ve otomotiv endüstrisine uyarlanması, tedarikçi firmalara ek bir takım yaptırımlar getirmektedir. Bunlar ISO 9001 gerekleri arasında zorlayıcı bir nitelik taşımayan 

• Bazı   önemli   ürün   ve   proseslerin tanımlanmasını, 
• Proses yeterlilik performansı ve ürün ve proses karakteristikleri üzerindeki ölçüm sistemleri çalışmalarını,
• Bu karakteristiklerin özel ürünlerde nasıl kontrol altında tutulacağını tanımlayacak kontrol planlarının geliştirilmesini hedef alan ve özellikle gerek ürün kalite güvencesi, gerekse tedarikçinin göstermesi gereken efor seviyesi açısından ISO 9001’ den ayrılan önemli bir değerlendirmedir.

QS 9000 ilk olarak Chrysler’ın Kalite Güvencesi El Kitabı, Ford’un Q101 Kalite Sistemi Standardı, General Motors’un Mükemmellik İçin Hedefleri ve bazı büyük kamyon üreticilerinin öngördüğü koşulların bir harmonizasyonu şeklinde Ağustos 1994’te yayınlanmıştır. QS 9000’in Şubat 1995’deki baskısı ise, ilk baskısına birtakım ilaveleri ve üç büyük üretici firma tarafından öngörülen değişiklikleri içermektedir. 

QS 9000’in temeli olarak ISO 9001 (1994)’in Bölüm 4’ü benimsenmiş ve italik harflerle baskıya dahil edilmiştir. Yorumlar ve otomotiv sanayiine özgü tamamlayıcı kalite sistem koşulları normal harflerle baskıya alınmıştır.

QS 9000, ISO 9001’den farklı olarak zorunlu ve tavsiye niteliğinde koşullar içermektedir. Zorunlu koşullar, “cektir /caktır”, tavsiye niteliğindeki koşullar ise “melidir /malıdır”ekleri ile belirtilmiştir.

QS 9000, ISO 9000’e oranla Toplam Kalite Yönetimi (TKY) anlayışına daha yakın olarak değerlendirilmesinin yanı sıra, Olası Hata Türü ve Etkileri Analizi (OHTEA), Deneysel Tasarım (DT), Kalite Fonksiyonlarını Geliştirme (KFG) gibi kalite tekniklerini ve iş planları, sevk, fiyat  ve işletmecilik gibi unsurları içeren sürekli iyileştirme öngörüleri ile “oldukça sıkı” bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır.

QS 9000’in ISO 9000 den ayrılan bir diğer yönü de otomotiv sektöründe yan sanayi, tedarikçi ve taşeron olarak üretim yapan, hammadde ve yardımcı malzeme sağlayan, çeşitli servis parçaları üreten, ısıl işlem, yüzey bitirme işlemleri gibi ek işlemleri yaparak destek sağlayan firmalara uygulanabilir olmasıdır. Oysa ISO 9000 standartları yukarıda anılan firmaların yanı sıra oteller, gazeteler, turizm firmaları gibi hizmet sektöründe çalışmalar yapan tüm kuruluşlara uygulanabilir niteliktedir. QS 9000’in tasarım ve servis şartları, sadece tasarım ve servis hizmetlerini de yürüten firmalara uygulanır.

QS-9000 İLE ISO/TS 16949 ARASINDAKİ FARKLAR NELERDİR

QS-9000 ile ISO/TS 16949:2009 arasındaki anahtar fark, ISO 9001:1994'ten ISO 9001:2000'e yapılan taban standardındaki değişiklik ve süreç yaklaşımının benimsenmesidir.

Dokümantasyon üzerinde fazla durulmamıştır, ISO/TS 16949:2009'de yazılı bir prosedür gerektiren sadece 7 bölüm mevcuttur ve müşteri memnuniyetini sağlamak için sistemin nasıl uygulanacağı konusuna yoğunlaşılmıştır.

Kuruluşlar artık, proseslerinin birbiri arasında nasıl bir bağa sahip olduğunu anlamaya ve proseslerinin etkinliğini ve verimliliğini kanıtlama yeteneğine sahip olmaya ihtiyaç duymaktadır. Proseslerin etkisiz ve verimsiz olduğu yerlerde Düzeltici Faaliyetleri başlatma kapasitesini ve esas etkinlik ve verimlilik hedeflerini karşılayan Sürekli İyileşme Faaliyetlerinin önemini göstermeye ihtiyaç duymaktadırlar.

Sistemin çalıştırılmasının daha çok Yönetim tarafından gerçekleştirilmesi ve kurulusun stratejik müşteri ihtiyaçlarını karşılamak için proseslerini ortaya koyması ve bu bilgilerin Kalite Politikası ve Kalite Hedeflerini geliştirmek amacıyla kurulusun kendi stratejik ihtiyaçları için nasıl kullanılacağını kavraması beklenir.

ISO/TS 16949:2009'nin gerekliliklerindeki daha göze çarpan değişiklikler arasında:

• Kalite Amaç ve Hedeflerini tanımlama gereksinimi 
• Çalışanların uzmanlığının ve çalışanların motivasyon ve tanınan yetkilerinin tespit edilmesi 
• Proses Dizayn gerekliliklerinin kapsama dahil edilmesi 
• Arttırılmış Tedarikçi Gelişimi ve Tedarikçi İzleme gereklilikleri 
• Arttırılmış Müşteri Memnuniyeti gereklilikleri 
• İç Tetkikler için artan gereklilikler 
• Yönetim Gözden Geçirmesi konusundaki artan gereksinim yer almaktadır.